Ευρυδίκη Iσαακίδου: «Δεν θέλει θυσίες το μπαλέτο. Θέλει πειθαρχία»
Είναι σίγουρο πως στο πέρασμα των αιώνων ένα πράγμα δεν αλλάζει: τα αγαπημένα παραμύθια. Πόσο μάλλον εκείνα που τώρα που στήνεται το Χριστουγεννιάτικο σκηνικό, βάζουν το δικό τους λαμπερό στολίδι στο δέντρο. Ο Καρυοθραύστης, λοιπόν, είναι μια τέτοια ιστορία. Ένα μπαλέτο σε δύο πράξεις, ντυμένο με τις υπέροχες μουσικές του Πιοτρ Ίλιτς Τσαϊκόφσκι που σπανίως λείπει από το εορταστικό κλίμα.
Πόσο μάλλον ο Καρυοθραύστης εκείνος που πέρυσι τέτοια εποχή «έσπασε ταμεία», που έγινε θέμα στις ειδήσεις του BBC, που αποτυπώνει όσο λίγα έργα, το πνεύμα των Χριστουγέννων και την ανεξήγητη χαρά που μονοπωλεί την ατμόσφαιρα αυτό το διάστημα. Η παράσταση που χορογράφησε ο Ρενάτο Τζανέλα για το Μπαλέτο της Εθνικής Λυρικής Σκηνής επιστρέφει για 15 παραστάσεις -έως τις 5 Ιανουαρίου- στο θέατρο «Ολύμπια». Πριν από μερικές μέρες έκανε πρεμιέρα. Στο θρυλικό μπαλέτο του Τσαϊκόφσκι, τα όρια μεταξύ πραγματικότητας και ονείρου είναι δυσδιάκριτα. Η χορογραφία εστιάζει στο όνειρο της Κλάρας, που αποδεικνύεται μια δραματική διαδικασία ενηλικίωσης μέσα από την αγάπη και τον φόβο. Τον ρόλο της καλομαθημένης και εύθραυστης Κλάρα-Μαρία κρατά μια από τις κορυφαίες χορεύτριες της χώρας και Α΄χορεύτρια του Μπαλέτου της Λυρικής από το 2007, η Ευρυδίκη Iσαακίδου. Τα τελευταία χρόνια έχει ερμηνεύσει όλους τους μεγάλους ρόλους στα μπαλέτα που παρουσίασε η Λυρική. Με αφορμή την «επιστροφή» του Καρυοθραύστη της ζητήσαμε να θυμηθεί μια χορευτική πορεία που κρατά 30 χρόνια...
Ξεκίνησα χορό. «Στα 7 μου χρόνια περίπου πήγα στη σχολή της Ν. Κονταξάκη. Ήμουν τυχερή γιατί ενώ ξεκίνησα από χόμπι βρέθηκα σε ένα απολύτως επαγγελματικό περιβάλλον. Μπήκα το 1982 και μέχρι το 1996 δεν άλλαξα σχολή. Από αυτή τη σχολή έλαβα δίπλωμα χορού, από αυτήν μπήκα και στην πρώτη μου επαγγελματική χορευτική ομάδα ως το 2001. Με αυτή την ομάδα της Κονταξάκη χόρεψα και τον πρώτο μου μεγάλο ρόλο. Και τι σύμπτωση. Ήταν Καρυοθραύστης και στην Κονταξάκη όταν πρωτοχόρεψα και στην Λυρική όταν μπήκα».
Το μπαλέτο με γοήτευσε. «Η αλήθεια είναι ότι το μπαλέτο άργησε λίγο να με γοητεύσει. Κατ' αρχήν δεν ήμουν από τα παιδιά που το είχα ζητήσει επίμονα στους γονείς μου. Από μια συγκυρία προέκυψε και ξεκίνησα. Από την προτροπή ενός φιλικού προσώπου το οποίο να σκεφτείτε δεν με γνώριζε καν. Για να πούμε όλες τις αλήθειες αυτό που με γοήτευσε και με κράτησε ήταν το γεγονός ότι από νωρίς κατάλαβα ότι μου ταίριαζε, ότι ήμουν καλή, ότι έπαιρνα επιβραβεύσεις. Μην ξεχνάμε ότι το μπαλέτο για ένα παιδί είναι μεν γοητευτικό αλλά θέλει και πειθαρχία. Η περίοδος που κανείς ονειρεύεται τον εαυτό του στη σκηνή ως πρίμα μπαλαρίνα περνά γρήγορα. Αμέσως μετά συνειδητοποιείς πως για να γίνει το όνειρο πραγματικότητα, θέλει απίστευτο κόπο. Για κάποια παιδιά η στιγμή που συνειδητοποιούν τις δυσκολίες είναι αυτή που εγκαταλείπουν το μπαλέτο. Εμένα παραδόξως αυτό με ιντρίγκαρε και θέλησα να συνεχίσω».
Απογοητεύτηκα. «Ευτυχώς δεν έχει φτάσει ακόμα αυτή η ώρα. Πικρίες έχω νιώσει κατά καιρούς αρκετές και για πρόσωπα και για δύσκολες καταστάσεις που προέκυψαν. Δεν το βάζω κάτω, δεν αφήνω να αλλάξουν αυτά που πιστεύω και αγαπώ. Σίγουρα υπήρξαν άνθρωποι που δεν μου έδωσαν τις ευκαιρίες που άξιζα ή κάποιοι που άργησαν να πιστέψουν σε 'μένα, που δεν μου πρόσφεραν εύκολα τους ρόλους που αγαπούσα. Ενδεχομένως και η δικαίωση να καθυστέρησε αλλά τα προσπέρασα όλα. Μόνο από τον εαυτό μου συνήθως ζητάω τα ρέστα και τις ευθύνες. Από κανέναν άλλον».
Στην Εθνική Λυρική Σκηνή μπήκα το 1996 ως μέλος του στούντιο μπαλέτου. «Από τότε και ως το 1999 συμμετείχα ως έκτακτο μέλος σε διάφορες παραγωγές. Την ίδια χρονιά έγινα μέλος της ΕΛΣ και το 2003 έγινα κορυφαία. Το 2004 σολίστ και το 2007 έγινα Α' Χορεύτρια. Στην Ελλάδα δυστυχώς όλες οι διακρίσεις και οι διαβαθμίσεις σε ένα μπαλέτο αργούν. Στο εξωτερικό στα 18 είσαι επαγγελματίας. Στην χώρα μας σε αυτήν την ηλικία ακόμα δίνεις εξετάσεις. Από την άλλη, καταλαβαίνω ότι για να γίνεις Α' Χορεύτρια πρέπει να έχεις αποδείξει ότι έχεις κατακτήσει την εμπειρία. Είναι, δε, μεγάλη μου τιμή που με επέλεξε για Α' Χορεύτρια ένας τόσο σπουδαίος άνθρωπος του χορού όπως ο Ιρεκ Μουχαμέντοφ που εκείνο το διάστημα είχε τη διεύθυνση του μπαλέτου".
Η καλύτερη στιγμή της καριέρας μου. «Δεν μπορώ να ξεχωρίσω κάποια συγκεκριμένη. Σκέφτομαι πολλές μαζί. Θυμάμαι, όμως, πως το πρώτο μεγάλο μπράβο στον εαυτό μου ήταν όταν χόρεψα τη Λίμνη των Κύκνων, πριν καν γίνω πρώτη χορεύτρια. Έπειτα ήρθε η Κακοφυλαγμένη κόρη, μεγάλη αδυναμία επίσης. Ήταν φοβερή εμπειρία να κάνεις πρόβες με τον Σερ Αλεξάντερ Γκραντ, τον άνθρωπο που διατηρούσε τα δικαιώματα από τον δημιουργό της χορογραφίας Φρέντερικ Άστον. Στα αγαπημένα βάζω και το Adagietto από την 5η Συμφωνία του Μάλερ που χορογράφησε ο Τζανέλα και το οποίο ερμήνευσα (μαζί με τον Αλεξάντερ Νέσκοφ) σε Γκαλά του Βελιγραδίου. Και τέλος, σαν μπαλέτο συνολικά ξεχωρίζω τον Δον Κιχώτη για το ταμπεραμέντο και την απόλυτη τεχνική που απαιτεί».
Η συμβολή του Ρενάτο Τζανέλα στο μπαλέτο. «Ο Τζανέλα έχει καταφέρει να βγάλει μια ρομαντική διάθεση από όλους μας. Μας έχει πείσει ότι αξίζει τον κόπο να το παλέψουμε. Μας έκανε να πιστέψουμε ότι αξίζει για λίγο να παραμερίσουμε τις δυσκολίες της καθημερινότητας και να δουλεύουμε σαν να μην έχει αλλάξει τίποτα στους μισθούς μας. Πράγματι έχουμε μειώσεις. Αλλά το μπαλέτο σήμερα δουλεύει σαν να αμειβόμαστε ακόμα το ίδιο. Ο Τζανέλα μοιάζει να είναι ο κατάλληλος άνθρωπος στην κατάλληλη στιγμή. Εξωστρεφής, αισιόδοξος, ικανός στον χειρισμό δύσκολων καταστάσεων, ταλαντούχος χορογράφος. Ο,τι δηλαδή χρειαζόταν το μπαλέτο σε μια τόσο δύσκολη κοινωνική συγκυρία».
Το επάγγελμα της χορεύτριας. «Παραμυθένιο και δύσκολο. Το σύνολο όλων των τεχνών μαζί».
Η καθημερινότητά μου είναι αφιερωμένη στις απαιτήσεις ενός επαγγελματία χορευτή. «Είμαι πάντα συγκεντρωμένη στην εκγύμναση. Πρέπει πάντα να διατηρώ την φυσική μου κατάσταση. Να μελετάω το ρόλο μου. Να πασχίζω να εξωτερικεύω τα πιο βαθιά συναισθήματα ενός ρόλου. Η καλή χορεύτρια οφείλει κάθε μέρα να αποδεικνύει ότι είναι η Ζιζέλ, η Ιουλιέτα, η Κακοφυλαγμένη κόρη, η Ωραία κοιμωμένη, η βασίλισσα του χιονιού. Δεν μπορώ να ξενυχτάω, δεν μπορώ να βγαίνω εκτός προγράμματος, δεν μπορώ να τρώω ό, τι θέλω, οφείλω να προσέχω το ρίσκο που θα με φέρει αντιμέτωπη με ένα τραυματισμό και ναι, όσα χρόνια κι αν περάσουν, τα πόδια μας ματώνουν. Αλλά τίποτα από αυτά δεν θεωρώ σπουδαία θυσία. Είναι τρόπος ζωής με τον οποίο μεγάλωσα. Είναι ο μόνος τρόπος να επιτύχει κανείς».
Καριέρα στο εξωτερικό. «Τη σκέφτηκα αλλά δεν την τόλμησα. Μου εμφανίστηκαν διάφορες ευκαιρίες. Η πρώτη σε ηλικία μόλις 12 ετών όταν δέχτηκα την περίφημη υποτροφία Τζον Κράνκο της Γερμανίας αλλά δεν την δέχτηκα. Ίσως γιατί είχα πάντα μια εσωτερική ανασφάλεια, καθαρά προσωπική. Όλοι μου έλεγαν: "δεν είσαι για εδώ, πρέπει να φύγεις...". Εμένα, όμως, μου άρεσε που ήμουν εδώ. Δεν μετανιώνω. Κυρίως, όμως, δεν θέλω πια να το σκέφτομαι γιατί πλέον τα πράγματα δεν αλλάζουν. Αλλά αν γυρνούσα το χρόνο πίσω ίσως είναι το μόνο πράγμα που θα άλλαζα σε αυτή τη διαδρομή. Σήμερα όταν ακούω παιδιά που τολμούν και φεύγουν για να βρουν την τύχη τους έξω, τους χαίρομαι πολύ».
Η ονειρική χορογραφία του Ρενάτο Τζανέλα στον Καρυοθραύστη πρωτοπαρουσιάστηκε το 2000 στην Κρατική Όπερα της Βιέννης. Το 2012 ο σημερινός διευθυντής του Μπαλέτου τον χορογράφησε ξανά ειδικά για την ομάδα της ΕΛΣ.
Ο ίδιος θεωρεί πως το σημαντικότερο στοιχείο αυτής της παράστασης είναι η αγάπη. «Είναι παντού. Όπως και ο έρωτας. Στη δική μου εκδοχή δεν κρύβω τον Πρίγκιπα, είναι παρών από την αρχή. Αλλά η αγάπη έρχεται σταδιακά, όταν η Κλάρα-Μαρία διαπιστώνει πόσα μπορεί να κάνει γι' αυτήν ο νέος άνδρας που την ακολουθεί μέχρι το τέλος του κόσμου. Ήθελα η ιστορία μου να είναι πραγματική και να εμπεριέχει πραγματικά συναισθήματα. Η δική μου εκδοχή είναι μια ερωτική ιστορία, ενώ το αρχικό σενάριο αφορά το όνειρο ενός μικρού κοριτσιού που δεν μπορούσε ούτε καν να ονειρευτεί τον έρωτα, αφού δεν τον είχε γνωρίσει. Προσπάθησα να δω το θέμα σαν εκπαιδευτικός και σαν πατέρας. Η παράστασή μου έχει αρκετό χιούμορ κι ενώ υπάρχει πολλή ένταση, δεν υπάρχει βία. Προσπάθησα να αποφύγω αυτό το βίαιο περιβάλλον που συνήθως προτείνεται σήμερα στα παιδιά».
Η ίδια η πρωταγωνίστρια τι λέει; «Η Κλάρα Μαρία είναι μια μοναχοκόρη πριγκίπισσα που συμπληρώνει τα 18 της χρόνια και βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα μεγάλο αξίωμα που ο πατέρας της αποφάσισε να της χαρίσει: το θρόνο. Η εκδοχή του Ρενάτο Τζανέλα είναι λίγο πιο ρεαλιστική, δείχνει ένα κορίτσι που ωριμάζει κατά τη διάρκεια της παράστασης. Η εναλλαγή αυτή και το πέρασμα από την παιδικότητα στην διαδικασία ωρίμανσης είναι που δίνει και ξεχωριστό ενδιαφέρον στην ερμηνεία αυτού του ρόλου. Η δύναμη του καλού και η αγάπη που στο τέλος νικά, το κάνουν πάντα τόσο οικείο και κοντινό στην ατμόσφαιρα των Χριστουγέννων».
«Δεν συμφιλιώθηκα ποτέ με την ύπαρξη του καθρέπτη παντού γύρω μου. Οι χορευτές είτε κάνουν ζέσταμα, είτε πρόβα, είτε μάθημα και προπόνηση στέκονται απέναντι από έναν καθρέπτη. Είσαι ατελείωτες ώρες αντιμέτωπος με μια κακή σου μέρα, με μια ατυχή στιγμή, με μια κακή διάθεση, με μια νευρική αντίδραση. Με τον ίδιο σου τον εαυτό. Πιστέψτε με δεν είναι εύκολο να έρχεσαι αντιμέτωπος με τον ίδιο σου τον εαυτό τόσο συχνά»...