Ιστορική απόφαση που αποκαθιστά ένα χρόνιο θεσμικό κενό για τους αποφοίτους των Ανωτέρων Σχολών Καλλιτεχνικής Εκπαίδευσης του ν. 1158/1981
Του Κώστα Βασιλιάγκου
Με μια απόφαση-ορόσημο, η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ Ολ. 1941-2/2025) έκρινε αντισυνταγματική την παράλειψη του κανονιστικού νομοθέτη να προβλέψει ειδική κατηγορία για τους αποφοίτους των Ανωτέρων Σχολών Καλλιτεχνικής Εκπαίδευσης (ΑΣΚΕ) στο π.δ. 85/2022, το οποίο καθορίζει τα προσόντα διορισμού σε φορείς του Δημοσίου.
Η απόφαση αυτή, με Πρόεδρο τον Μ. Πικραμένο και εισηγήτρια τη Σ. Κτιστάκη, κλείνει ένα θεσμικό και συνταγματικό κενό που είχε αφήσει επί χρόνια εκτός συστήματος τους καλλιτέχνες αποφοίτους κρατικών ανώτερων σχολών, όπως των σχολών χορού, θεάτρου και κινηματογράφου.
Το ζήτημα: Πού ανήκουν οι απόφοιτοι των καλλιτεχνικών σχολών;
Το π.δ. 85/2022 κατατάσσει τους τίτλους σπουδών του Δημοσίου στις γνωστές κατηγορίες ΔΕ, ΤΕ και ΠΕ. Ωστόσο, οι τίτλοι των Ανωτέρων Σχολών Καλλιτεχνικής Εκπαίδευσης — που λειτουργούν με βάση τον ν. 1158/1981 και υπό αυστηρό κρατικό έλεγχο — δεν περιλαμβάνονταν σε καμία από αυτές.
Έτσι, οι απόφοιτοι αυτών των σχολών, αν και είχαν αναγνωρισμένους τίτλους από το κράτος, δεν μπορούσαν να διοριστούν, να μοριοδοτηθούν ή να συμμετάσχουν σε διαδικασίες προσλήψεων στο Δημόσιο. Το αποτέλεσμα ήταν ένα ιδιότυπο επαγγελματικό “κενό αέρος” που προκάλεσε αντιδράσεις στον καλλιτεχνικό κόσμο και οδήγησε σε προσφυγές στο ΣτΕ.
Τι έκρινε το ΣτΕ
Η Ολομέλεια έκρινε ότι η παράλειψη πρόβλεψης ειδικής κατηγορίας παραβιάζει τα άρθρα 16 και 5 του Συντάγματος, που κατοχυρώνουν το δικαίωμα στην παιδεία, την καλλιτεχνική εκπαίδευση και την ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας.
Το ΣτΕ τόνισε ότι οι Ανώτερες Καλλιτεχνικές Σχολές δεν είναι ούτε δευτεροβάθμιες ούτε τριτοβάθμιες, αλλά συγκροτούν μια ιδιότυπη, μεταδευτεροβάθμια βαθμίδα εκπαίδευσης, που εξυπηρετεί την προαγωγή της τέχνης και της πολιτιστικής ανάπτυξης.
Επομένως, η μη ένταξή τους σε ειδική κατηγορία συνιστά παράλειψη νομοθέτησης και ανισότητα μεταχείρισης, αντίθετη προς το Σύνταγμα.
Η συνταγματική λογική πίσω από την απόφαση
Η απόφαση βασίζεται στην αρχή ότι το Κράτος οφείλει να οργανώνει και να προστατεύει την καλλιτεχνική εκπαίδευση, παρέχοντας στους αποφοίτους ισότιμα επαγγελματικά δικαιώματα.
Σύμφωνα με το ΣτΕ, οι τίτλοι σπουδών των Ανωτέρων Καλλιτεχνικών Σχολών έχουν ιδιαίτερο εκπαιδευτικό και καλλιτεχνικό περιεχόμενο, που δεν μπορεί να εξομοιωθεί ούτε με τεχνικές σχολές ούτε με πανεπιστημιακές σπουδές.
Έτσι, η πολιτεία υποχρεούται να προβλέψει αυτόνομη κατηγορία στο προσοντολόγιο – κάτι που δεν έκανε το π.δ. 85/2022.
Μια καθυστερημένη αποκατάσταση
Η απόφαση του ΣτΕ αποτελεί δικαίωση για τον καλλιτεχνικό κόσμο, ο οποίος εδώ και χρόνια διεκδικούσε θεσμική αναγνώριση των τίτλων των σχολών του.
Πρόκειται για μια ουσιαστική νίκη των αποφοίτων των Ανωτέρων Σχολών Χορού, Δραματικής Τέχνης και Κινηματογράφου, που πλέον βλέπουν το ανώτατο ακυρωτικό δικαστήριο να επιβεβαιώνει ότι η πολιτεία δεν μπορεί να τους αντιμετωπίζει ως αποφοίτους δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.
Τι σημαίνει πρακτικά
Η κυβέρνηση καλείται τώρα να τροποποιήσει το π.δ. 85/2022, προσθέτοντας ειδική κατηγορία για τους αποφοίτους των Ανωτέρων Σχολών Καλλιτεχνικής Εκπαίδευσης — μια κατηγορία που ενδέχεται να ονομαστεί “Καλλιτεχνικής Εκπαίδευσης” ή “Ανώτερης Μεταδευτεροβάθμιας Καλλιτεχνικής Εκπαίδευσης”.
Παράλληλα, η απόφαση ανοίγει τον δρόμο για επανεξέταση επαγγελματικών δικαιωμάτων σε τομείς όπως η διδασκαλία, η σκηνοθεσία, η χορογραφία και η υποκριτική σε δημόσιους φορείς και σχολές.
Το μήνυμα της Δικαιοσύνης
Η Ολομέλεια του ΣτΕ, με αυτή την απόφαση, στέλνει ένα σαφές μήνυμα:
Η καλλιτεχνική εκπαίδευση δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται ως “παρακολούθημα” άλλων βαθμίδων, αλλά ως αυτόνομη θεσμική οντότητα, που απαιτεί πλήρη και σαφή νομική αναγνώριση.
Σε μια εποχή όπου ο πολιτισμός παλεύει για τον ρόλο του στο δημόσιο χώρο, η Δικαιοσύνη υπενθυμίζει πως η τέχνη δεν είναι επάγγελμα δεύτερης κατηγορίας — είναι θεμέλιο της παιδείας.
Κώστας βασιλιάγκος / Dancetheater.gr