4Ο ATHENS VIDEO DANCE PROJECT
Το 4ο Athens Video Dance Project μας περίμενε χαρμόσυνα φέτος στο θέατρο της Ανώτατης Σχολής Καλών Τεχνών, υλοποιώντας ένα διευρυμένο πρόγραμμα πέντε ημερών, πολυποίκιλο και πολυφασματικό, απόλυτα προσαρμοσμένο αυτή τη φορά στην τεχνο-χορευτική του υπόσταση και στον ελεύθερο χαρακτήρα του, ενισχυμένο από πρωτότυπες ψηφιακές και εικαστικές performances. Επιπλέον, το 4ο Α.V.D.P. δεν συνδύασε αρμονικά μόνο το σύγχρονο χορό με εικαστικά περιβάλλοντα και διαδραστικά τεχνολογικά μέσα, αλλά εμπλουτίστηκε και από μια street διάθεση που αναδείχθηκε τόσο από τα ίδια τα βίντεο όσο και από τις live παρουσιάσεις. Το δελεαστικό video-trailer μας έδωσε μια πρώτη ιδέα αυτού που επρόκειτο να ακολουθήσει.
Εκτός από τα σύντομα έργα video dance, τις ταινίες μικρού μήκους και τα ντοκιμαντέρ χορού από διάσημους καλλιτέχνες όπως οι Jiri Kylian, Mary Wigman, Jan Fabre, Nacho Duato, Mathilde Monnier, Samuel Lefeuvre και Akram Khan, το Φεστιβάλ περιελάμβανε, jam, σύντομες performances και εγκαταστάσεις που ευνόησαν την συνομιλία πολλαπλών μορφών τέχνης, εκπαιδευτικά προγράμματα (Duck-Steps) και εργαστήρια videodance για τους φοιτητές της Ανώτατης Σχολής Καλών Τεχνών. Ιδιαίτερη εντύπωση μας έκαναν οι ρωγμές στο κινηματογραφικό πρόγραμμα, τα λεγόμενα Strikes και η δράση Promenade, μια κατάσταση-εγκατάσταση μεταξύ χορευτών και έργων τέχνης στον εκθεσιακό χώρο Νίκος Κεσανλής.
Ξεκινώντας από τον κεντρικό πυρήνα του Video Dance Project, δηλαδή τα σύντομα έργα video dance, θα έλεγε κανείς ότι κινήθηκαν γύρω από κάποιες συγκεκριμένες θεματικές (σε παράλληλη πορεία και με τις υπόλοιπες δράσεις) όπως η αποδόμηση της στερεοτυπικής θηλυκότητας και του φύλου μέσα από το χορό, η αποδόμηση της ετεροκανονικής – δυαδικής ερωτικής σχέσης, η σχέση του σώματος μέσω του χορού με το φυσικό περιβάλλον και το αστικό τοπίο, η μοναξιά εντός και εκτός φύλου, η συνάντηση διαφορετικών πολιτισμών μέσα από το χορό. Από τις συμμετοχές των ξένων video dance δημιουργών ξεχώρισαν το καναδέζικο Grass, με τις γεωμετρικές, ανδρόγυνες κινήσεις των performer (Philippe Meunier-Audrey Bergeron), το ισπανικό Triptych for an Unbalanced Society(Ana Cembrero Coca & Jorge Piquer Rotriguez)και μαζί με το βρετανικό Atelic (Duckeye-Alexander Whitley) συνέδεσαν ιδιαίτερες ψηφιακές τεχνοτροπίες που επηρέαζαν την κίνηση και το οπτικό αποτέλεσμα, όπως και το γαλλικό Cartographie 10 - LeJardin Des Colombes (Philippe Saire) που μας μετέφερε σε μια χορευτική θέαση της ερωτικής τριαδικότητας. Οι ελληνικές συμμετοχές ήταν πάρα πολλές και σημαντικές αυτή τη χρονιά και ξεχώρισαν: το Fragments (Eva Vaslamatzi-Bilio Marneli) που αποτύπωσε περίτεχνα την διαντίδραση του χορευτικού σώματος με το χώρο και τα φυσικά του στοιχεία όπως ό αέρας, το μινιμαλιστικό ασπρόμαυρο Ruin (Saltator Dance Company) με κέντρο το ανατολίτικο στοιχείο στον σύγχρονο χορό και το There Will be a Day (Araceli Lemos-Dimitris Koutsoubas) που πραγματεύτηκε την αίσθηση της απώλειας εντός και εκτός της ετεροκανονικής ερωτικής σχέσης. Η Team Progressive φιλοξένησε κάθε ημέρα και από ένα έργο του φιλανδικού video dance φεστιβάλ LOIKKA 2013. Σημαντικό ήταν ότι στα video dance συμμετείχαν με το εκπαιδευτικό πρόγραμμα Duck-Steps μαθητές και φοιτητές που πειραματίζονται με το συγκεκριμένο είδος τέχνης, όπως και νέοι καλλιτέχνες (kick-starters). Η Χρυσάνθη Μπαδέκα ήταν εκεί για να μας υποδεχθεί σε κάθε ημερήσια προβολή, παρουσιάζοντας το πρόγραμμα και δημιουργώντας ένα ζεστό κλίμα για περεταίρω σκέψη και συζήτηση.
Οι ταινίες μικρού μήκους περιστράφηκαν εξίσου γύρω από την αποδομητική δυναμική του χορού για την έμφυλη ταυτότητα και μοναχικότητα και εστίασαν στην υπέρβαση της δυαδικότητας στην ερωτική σχέση. Το γερμανικό Heart Beat (Sandhya Daemgen & Leila Jarman), πραγματεύτηκε για παράδειγμα τη μοναχική ζωή μιας νεαρής κοπέλας που ανατρέπει τη μονοτονία της μέσω του χορού ενώ το Stillness Express σε σκηνοθεσία Βάϊας Τσιουβροπούλου, σε χορογραφία και ερμηνεία της Αθανασίας Κανελλοπούλου, αυτή τη φορά σε φυσικό χώρο και μέσα σε τραίνο, αναφέρεται στη μοναχική, υπαρξιακή αναζήτηση του νοήματος της ζωής και του εαυτού. Η γυναικεία «μαλακιά φύση» αποσυντίθεται μέσα από την σκληρή κίνηση της Κανελλοπούλου που εναλλάσσεται με στιγμές αυτο-τρυφερότητας. Στο Happy Medium της Χρυσάνθης Μπαδέκα και του Κωνσταντίνου Ρίζου, περιγράφηκαν οι σχέσεις τριών εραστών και τα στάδια της ανακύκλωσης μεταξύ τους. Η πλοκή εξελίσσεται σε δυο επίπεδα∙ σε ένα πρώτο επιφανειακό που αναπαριστάται με την τυπική κοινωνικότητα των παικτών σε ένα δείπνο, και σε ένα δεύτερο υποδόριο, υπεδαφικό επίπεδο όπου κυριαρχούν τα συναισθήματα ερωτικής απόγνωσης, πάθους και διεκδίκησης μεταξύ των τριών εραστών. Η ταινία περιελάμβανε πρωτότυπες αφαιρετικές τεχνικές στο μοντάζ και αιφνιδιαστικά κοντινά πλάνα, σε συνδυασμό με τη μουσική των Sequence Theory Project, που ενέτειναν την συναισθηματική φόρτιση.
Τα ντοκιμαντέρ κράτησαν σε υψηλό επίπεδο το φετινό φεστιβάλ και θα ξεχώριζα το La Recontre της Mathilde Monnier και του Seydou Boro και το Bodies of Resilience (Σώματα Αντοχής) των Jill Woodward και Despina Stamos. Το πρώτο ιχνηλάτησε τη συνάντηση του αφρικανικού και δυτικού χορευτικού έθους και πολιτισμού μέσα από το έργο της Mathilde Monnier. Η συνάντηση αυτή είναι πιο δύσκολη από ό,τι φαίνεται στην πραγματικότητα και η μαγεία της βρίσκεται στην εποικοδομητική επαφή των δυο πολιτισμών χωρίς να χάνονται στοιχεία και από τους δύο. Το Σώματα Αντοχής ήταν ένα πολιτικό ντοκιμαντέρ που αναφέρεται, μέσα από αφαιρετικές κινησιολογικές φόρμες και τεχνοτροπίες στο μοντάζ, στην κακοποίηση και στον αποκλεισμό των μεταναστών στην Ελλάδα της «κρίσης» και των ακροδεξιών-φασιστικών μορφωμάτων. Μετανάστες και έλληνες performer διαντιδρούν μεταξύ τους, με το φυσικό χώρο, με τα αντικείμενα και στοιχεία της φύσης, ανάμεσα σε πολυκατοικίες, δρόμους, βράχους, δέντρα, περιφράξεις και αρχαία μνημεία. Μέσα από τις αφηγήσεις τους και την κίνησή τους, ενσωματώνεται και αποτυπώνεται ο φόβος της βίας, η απόγνωση, η επισφάλεια και ο εγκλωβισμός. Ιδιαίτερη συγκίνηση μας προκάλεσαν τα βραδινά πλάνα με τους πρωταγωνιστές να σκαρφαλώνουν στα σιδερένια κιγκλιδώματα που περιφράσσουν τα αρχαία μνημεία.
Κεντρικό ρόλο στο Φεστιβάλ έλαβε και η δράση Promenadeστην οποία χορευτές όπως ο Έντυ Λάμε, η Χριστίνα Μερτζάνη, ο Ερμής Μαλκότσης, η Πωλίνα Κρεμαστά, η Χαρά Κότσαλη, η Ιωάννα Παρασκευοπούλου, η Μαρία Φουντούλη, η Κάντυ Καρά και άλλοι, αυτοσχεδίασαν μπροστά σε γλυπτά και πίνακες των καλλιτεχνών της Α.Σ.Κ.Τ. συνδέοντας τις θεματικές που προαναφέρθηκαν στα video και τις ταινίες με τις προσωπικές τους χορευτικές αποτυπώσεις και ερμηνείες της πραγματικότητας, εμπνεόμενοι από τα ίδια τα έργα. Έτσι παρακολουθήσαμε performances αποκλεισμού και εγκλωβισμού με σχοινιά που κρέμονται από το ταβάνι (Έντυ Λάμε), αιθέριες-αέρινες υπάρξεις που «βγαίνουν» από τους πίνακες και χορεύουν ή χτυπιούνται βίαια στο πάτωμα (Χριστίνα Μερτζάνη), σκηνές έμφυλης αναταραχής μπροστά σε γλυπτά (Έλενα Σταυροπούλου,), μασκοφόρους να σέρνονται και να στροβιλίζονται στο χώρο (Ερμής Μαλκότσης), ακινησίες (Κάντυ Καρρά) και έντονες σαδομαζοχιστικές σκηνές μπροστά στους πίνακες (Νάντυ Γώγουλου). Σημαντική ήταν επίσης η δράση Scotoma(της Maya Dalinsky σε συνεργασία με την Έλλη Βασσάλου)που περιελάμβανε μερικές παραμορφώσεις στο οπτικό πεδίο και διαμορφώσεις πλασματικής πραγματικότητας, και το jam με αυθόρμητους αυτοσχεδιασμούς μεταξύ μουσικών οργάνων, αντικειμένων και σωμάτων και φυσικά τα Strikes αποτελούμενα από digital performances και «διαστημικές» διαντιδράσεις και πειραματισμούς τεχνολογίας και σωμάτων, ισορροπίες σωμάτων και αντικειμένων και εικαστικές παρεμβάσεις με τη συμμετοχή των φοιτητών της Α.Σ.Κ.Τ.
Το Strike που συγκέντρωσε τα βλέμματα των θεατών και προκάλεσε μεγάλη συγκίνηση στο κοινό ήταν η ιδιαίτερη παράσταση των Waveomatics (μια ομάδα από poppers και breakers), οι οποίοι προς τιμήν του Νίκου Μπυράκου (Waveomatic) χορογράφησαν μια άκρως συγκινητική performance με breaking και popping στη σιωπή, παροτρύνοντάς μας να ακούσουμε τη μουσική των break-beats μέσα από την όραση. Η παράσταση είχε ακτιβιστικό χαρακτήρα με στόχο να μας μεταδώσει το πώς μπορεί να νιώθει κανείς ως κωφάλαλος, μέσα από έναν μη κανονιστικό τρόπο θέασης (και όχι ακούσματος) του ήχου διαμέσου της κίνησης. Ο ήχος μοιάζει να υπάρχει πάντα εκεί παρά την απουσία του, παίρνοντας μια άλλη οπτικοποιημένη μορφή. Η έλλειψή του δεν παραπέμπει σε μια μειονεκτικότητα αλλά σε ένα διαφορετικό, ορατό, ηχοτοπίο συναισθαντικότητας. Η παράσταση αυτή απέδειξε ότι οι χοροί του δρόμου και της hip hop σκηνής έχουν πολλά να πουν και έχουν σημαντική θέση στον «καλλιτεχνικό» χορευτικό χώρο.
Τέλος, όπως έχει καθιερωθεί σε κάθε Athens Video Dance Project, η κάθε ημέρα έκλεισε με κάποιες παραστάσεις καταξιωμένων χορευτών που παρομοίως αυτή τη φορά εστίασαν σε ένα ψηφιακό περιεχόμενο και τεχνοτροπία. Η ζωντανή και εύθυμη παρουσίαση των παραστάσεων από τον Γιάννη Καρούνη μας προετοίμαζε κάθε φορά για το θέαμα. Μια από τις κεντρικές παραστάσεις που πραγματοποιήθηκαν την Τετάρτη 19, την Πέμπτη 20 και την Παρασκευή 21 Φεβρουαρίου, ήταν το Betelgez σε χορευτική ερμηνεία της Χριστίνας Σουγιουλτζή, όπου η performer επιχειρεί να συνδέσει μέσα από την αφηγηματική, λεκτική και χορευτική της ερμηνεία, την μεταφυσική, την επιστήμη και την κοινωνική θεωρία και να σωματοποιήσει το μόρφωμα αυτό. Κορυφαία σημεία της παράστασης ήταν η ενσωμάτωση του λόγου της Margaret Thatcher και η πολύ διαφορετική ερμηνεία του λαϊκού τραγουδιού «απόψε κάνεις μπαμ» του Τσιτσάνη. Η ελαστική κίνηση της Σουγιουλτζή, που την έχουμε συνηθίσει σε επικίνδυνες ακροβασίες, μεταφέρθηκε σε ένα έντονο παιγνίδισμα με το πάτωμα, χρησιμοποιώντας ακόμα και το μαλλί της στην χορογραφία. Το Παράτοπο σε χορογραφία, σύλληψη και χορό Δήμητρας Σοφού και Έφης Δήμου, διατηρεί φωτεινό το ελληνικό στοιχείο μέσα από τον αυτοσχεδιασμό δυο γυναικών στους αφηρημένους ρυθμούς ενός μπουζουκιού και αναπτύσσουν μια συναισθαντική, αλλά παράλληλα μη αρμονική σχέση που κορυφώνεται καθώς η παράσταση εξελίσσεται. Ο εαυτός χάνεται και βρίσκεται ανάμεσα στις δυο. Η παράσταση παρουσιάστηκε τις δυο πρώτες ημέρες του Φεστιβάλ. Ο Thomas Freundlich από την Φιλανδία μας ξεκούρασε κατά πολύ με την ατομική του, χιουμοριστική performance Closing Time που παρουσιάστηκε την Παρασκευή 21 και το Σάββατο 22 Φεβρουαρίου. Τα γέλια ήταν διάχυτα σε όλη τη διάρκεια του έργου και ο Φιλανδός καλλιτέχνης κατάφερε να μας δώσει μια γεύση από την Φιλανδική ανδρική ιδιοσυγκρασία, μέσα από τις αποτυχημένες προσπάθειές του να συνάψει ερωτικές σχέσεις με κάποιες γυναίκες και παράλληλα να βρει τον εαυτό του μέσα από το αλκοόλ. Στο τέλος μας θύμισε έντονα ότι παρά τους συνεχείς αγώνες, η αισιοδοξία βρίσκεται πάντα στο απλοϊκό ρητό «αύριο θα είναι μια άλλη ημέρα».
Τα ορόσημα του φετινού Video Dance Project, ήταν ωστόσο οι ψηφιακές performances που καθήλωσαν το κοινό και προσέδωσαν μια ξεκάθαρη ταυτότητα ως προς την ιδιαιτερότητα του Φεστιβάλ. Έτσι στο Full Moon – που παρουσιάστηκε το Σαββατοκύριακο, από την graphic designer Κατερίνα Αντωνοπούλου σε ερμηνεία Κικίς Δευτεραίου και Ειρήνης Τσιμπράγου – μέσα από γραφικά και γυναικεία σώματα, έξω και μέσα από τη σκηνή, δημιουργείται μια ψηφιακή, ασπρόμαυρη ιστορία γύρω από μια μπάλα (το φεγγάρι). Η χορογραφία εκτυλίσσεται ανάμεσα σε κουκίδες, που μοιάζουν με πλανήτες στο διάστημα και καθώς μεγαλώνουν, εγκλωβίζουν τις δυο ερμηνεύτριες. Ο γήινος ήχος των κρουστών αντισταθμίζει την απόμακρη «διαστημικότητα» και μας τοποθετεί σε μια αφρικανική ατμόσφαιρα, ανταποκρινόμενη και στην κινησιολογία των performer. Η άλλη παράσταση που παρουσιάστηκε επίσης το Σαββατοκύριακο σε ένα digital μοτίβο ήταν το Tropism σε χορογραφία και ερμηνεία Μυρτώς Δελημιχάλη, μια φωτιστική εγκατάσταση του Παναγιώτη Τομαρά, η οποία εκτυλίσσεται σε τρεμάμενα κόκκινα φώτα που αναβοσβήνουν και εναλλάσσονται με το σκοτάδι, με αποτέλεσμα η κίνηση να αλλοιώνεται και η performer να φαίνεται ότι αλλάζει θέσεις ή ότι αιωρείται. Δημιουργείται έτσι ένα σκοτεινό περιβάλλον σχεδόν μεταφυσικό, όπου ο θεατής προσαρμόζεται και εξοικειώνεται με αυτό σταδιακά. Οι παραστάσεις αυτές άνοιξαν και το δρόμο για την εδραίωση ενός νέου προφίλ του Φεστιβάλ και αναμένουμε του χρόνου ακόμα περισσότερους πειραματισμούς με την ψηφιοποιημένη χορευτική έκφραση, και ακόμη περισσότερη φεστιβαλική διάθεση και διάδραση ανάμεσα στα έργα, τους καλλιτέχνες και τους επισκέπτες.
Ναταλία Κουτσούγερα
Το 4ο Athens Video Dance Project έλαβε χώρα στο Θέατρο της Ανώτατης Σχολής Καλών Τεχνών από τις 19 Φεβρουαρίου έως τις 23 Φεβρουαρίου 2014.