6 χορογραφίες - "Work in Progress" (Ναταλία Κουτσούγερα)

Αμέσως μετά το αντιρατσιστικό-αντιφασιστικό Φεστιβάλ στο Εμπρός (19-21 Απριλίου), το ελεύθερο-αυτοδιαχειριζόμενο θέατρο αφιέρωσε το επόμενο τριήμερο του Απριλίου (26-28) σε 6 χορογραφίες υπό επεξεργασία. Αν και διαφορετικές μεταξύ τους, οι χορογραφίες αυτές συναρθρώνονταν γύρω από τον «πολιτικό» χαρακτήρα των κοινωνικών φαινομένων και των ανθρώπινων σχέσεων σε μια διάθεση πρόδηλης ή υπόρρητης, αλληγορικής κριτικής αντικατοπτρίζοντας απόλυτα το πνεύμα και το πλαίσιο των δραστηριοτήτων του Εμπρός.

Το πρόγραμμα των παραστάσεων ξεκίνησε με ένα μετωπικό σχόλιο-επιτέλεση για τη σχέση του ανθρώπου με τη φύση και την καταστροφή της σε ερμηνεία και χορογραφία του Γιάννη Καρούνη. Οι συγκεντρωμένες πλαστικές σακούλες διάσπαρτες στο κέντρο της σκηνής τράβηξαν αμέσως τη προσοχή μας. Η performance άρχισε σιωπηλά, με τον Καρούνη καθισμένο σε μια καρέκλα με την πλάτη του στο κοινό και μυστηριωδώς ανέκφραστο. Αφήνοντας την καρέκλα, η performance συνεχίστηκε με τις απλές περιφορές του γύρω από τις σακούλες αναπτύσσοντας σταδιακά μια έντονη εκφραστικότητα στοχεύοντας άμεσα στην δημιουργία ερωτημάτων στο κοινό. Η εκφραστικότητα αυτή συνδυάστηκε με την μανιώδη αποθήκευση των πεταμένων πλαστικών στο σώμα του και κάτω από τα ρούχα του. Η αποκρουστική παραμόρφωση του σώματος του δεν άργησε να έρθει και να συνοδευτεί από μια μεταμόρφωση του προσώπου του αποτυπώνοντας τα συναισθήματα κενότητας, ματαιοδοξίας και ναρκισσισμού του σύγχρονου ανθρώπου της κατανάλωσης που περιγράφεται από τον χορογράφο ως μια παθολογική και σχιζοφρενική προσωπικότητα. Ο σύγχρονος αστός έχει μετατραπεί σε ένα μηχανιστικό, πειθήνιο όργανο της ίδιας της κατανάλωσης έχοντας χάσει την επαφή του με οποιαδήποτε φυσική υπόσταση. Ζει για χρόνια εις βάρος του πλανήτη, εις βάρος των έμβιων όντων του και εις βάρος του εαυτού του. Το πλαστικό είναι υπό μια έννοια η εμβληματική μετουσίωση αυτής της επιθετικότητας απέναντι στη φύση και χαρακτηριστικό κομμάτι της από-φυσικοποίησης του ατόμου και για αυτό εύστοχα χρησιμοποιείται εδώ ως μεταφορά από τον χορογράφο. Θα μας άρεσε ενδεχομένως να δούμε και μια περεταίρω σύνδεση της συγκεντρωτικής μανίας του ανθρώπου με την ανεστραμμένη, ουτοπική πραγματικότητα της σύγχρονης κατανάλωσης σε καιρούς κρίσης: τι συμβαίνει όταν ο εκμαθημένος, υπερτροφικός καταναλωτής δεν μπορεί πια να καταναλώσει; Η δωδεκάλεπτη αυτή παράσταση έκλεισε με ένα συγκινητικό βίντεο για την καταστροφή των πουλιών (που συμβολικά αντιπροσωπεύουν και την ελευθερία) από το πλαστικό και τα απόβλητα ενεργοποιώντας τις συνειδήσεις μας για να αναλάβουμε μια ευθύνη που ισοδυναμεί με την ουσία της ελευθερίας μας.

Στη συνέχεια ένα περίεργο τρίο, των Έτνυ Λάμε, Καμίλο Μπεντανκόρ και της Έλενας Σταυροπούλου έκανε την εμφάνιση του και άλλαξε την ατμόσφαιρα, μεταφέροντας μας αρμονικά στο πεδίο των ανθρώπινων σχέσεων. Οι τρεις ερμηνευτές ξεκινώντας από κάποιες ατομικές προϊστορίες εκφραζόμενες κινησιολογικά μέσα από τις μοναχικές τους κυκλικές περιστροφές, αρχίζουν σιγά σιγά και παιγνιδιστικά να συσχετίζονται μεταξύ τους, να ανταλλάσσουν στοιχεία και τακτικές, να μεταφέρουν τις εξουσίες τους από τον έναν στον άλλον στην προσπάθεια τους να συνυπάρξουν ως ένα ενιαίο όλο, δηλαδή ως 1+1+1=1. Κινησιολογικά και χορογραφικά, πρωτότυποι ήταν οι χορευτικοί βηματισμοί στα «όρια» των βηματισμών των άλλων, οι παραλίγο συγκρούσεις και οι μεταφορές βάρους, ενώ ενδιαφέρον παρουσίασαν οι συνασπισμοί των δυο εναντίον ενός αλλάζοντας διαρκώς την εστίαση του θεατή, καθώς και οι στιγμές όπου η χορογραφία ξετυλίγονταν μετά από επιθετικές κινήσεις όπως το κλείσιμο του στόματος του άλλου. Βία και χαρά, επιθετικότητα και παιχνίδι, ανταγωνιστικότητα και συμπόρευση βρέθηκαν μαζί για να τονίσουν την διττότητα και πολλαπλότητα των ποιοτήτων του εαυτού και την διαρκή του τάση για αλλαγή και μετατόπιση. Αν και δεν μας έγινε απολύτως ξεκάθαρο, ίσως επιτηδευμένα από τους τρεις χορογράφους, το παραμύθι του γέρου ινδιάνου Τσερόκι που επέλεξαν για το τέλος κατασταλάζει τελικά την χορογραφική σύλληψη σε αυτή τη διττή ανθρώπινη φύση που ευνοεί την πολυπλοκότητα των ανθρώπινων σχέσεων. Δεν υπάρχει αυθύπαρκτο, αναίτιο και απροσκάλεστο καλό ή κακό, αλλά ούτε και ο νικητής είναι κάποιο από τα δυο. Και οι δυο όψεις βρίσκονται εντός μας και είναι στο χέρι του καθενός να επιλέξει την θέση του μέσα σε αυτές.

Πολύ σύντομα το σκηνικό έγινε πιο νουάρ με το Ιδεόγραμμα II: Άγραφος Νόμος της Στεφανί Τσάκωνα που αποτελεί μέρος ολιγόλεπτων performance από το 2009, στοχεύοντας στην στιγμιαία ευαισθητοποίηση του κοινού από μια εμφατική πολιτική δήλωση ανοιχτή στην ανάγνωση. Μέσα σε ένα τρομακτικό ηχητικό τοπίο κεραυνών και μέσα από τρεμάμενα φώτα διακρίνουμε μια φιγούρα που μοιάζει με νύφη… Τα φώτα ανοίγουν και καθώς παρατηρούμε την στοιχειωμένη νύφη με την κόκκινη κορδέλα (παραπέμποντας σε έναν φραγμό) το κομμάτι του John Lennon Imagine παίζει δυνατά. Η Κρισάνα Αλεφαντινού κρατά εμβληματικά μια σιδερένια ζυγαριά και η δυναμικότητα της θυμίζει το άγαλμα της ελευθερίας. Η αντίθεση της ζυγαριάς και του Νόμου με την απελευθερωτική μουσική του Lennon αποτυπώνει και την αντίθεση μεταξύ του πράττειν και του λέγειν, όπως και τις αντιφατικές πλευρές του σύγχρονου υποκειμένου.

Το Μην πας να κοιμηθείς ξανά σε χορογραφία και ερμηνεία του Τίμου Ζέχα και σε φωνητική ερμηνεία της Βιβιάννας Γιαννάκη μας έβαλε στη συνέχεια σε ένα διαφορετικό ποιητικό κλίμα και σε ένα κλίμα ερωτικής μελαγχολίας για τα βάθη του αληθινού έρωτα που δύσκολα μπορεί να προσεγγίσει κανείς, την μοναχική εσωτερική πάλη της αναζήτησης του και του χασίματος του εαυτού μέσα στην τροχιά του. Ο Ζέχας σε σκούρο τοπίο απόγνωσης ξεδίπλωσε ένα σόλο με στοιχεία σύγχρονου χορού διασταυρωμένα με στοιχεία ενός λαϊκού-κοινωνικού χορού όπως το ζεϊμπέκικο σωματοποιώντας την, γεμάτη ευθραυστότητα, ερμηνεία της Γιαννάκη. Προς το τέλος η ερμηνεία στίχων από το τραγούδι «Ησυχία» του Αλκίνου Ιωαννίδη έδωσαν έμφαση στην τραγικότητα του πρωταγωνιστή. Ο άνθρωπος στο ανομολόγητο και ανεκπλήρωτο του έρωτα βρίσκεται στο μεταίχμιο του σώματος και της ψυχής, δεν γνωρίζει θεό και πατρίδα, αιωρείται σαν άφυλο και ουδέτερο στοιχείο στον κόσμο και δεν αφιερώνεται πουθενά παρά μόνο στον «αγαπημένο» του. Κάποια στοιχεία που θα ξέφευγαν από την ελληνικότητα ενδεχομένως να έδιναν έναν άλλο τόνο στην παράσταση καθώς και να πρόσθεταν μια άλλη οπτική σε ευρύτερες εννοιολογήσεις του έρωτα.

Η σκοτεινότητα συνεχίστηκε αμέσως μετά αλλά με γερές δόσεις χιούμορ στην κατάλληλη στιγμή για να μας αποσπάσουν από το μελαγχολικό κλίμα. Στην ενεργητική παράσταση του Ερμή Μαλκότση POL15 που είχε παρουσιαστεί ξανά στα πλαίσια του 3^ου Athens Video Dance Project 2012, ο χορογράφος εμπνέεται από το ποίημα του Κωνσταντίνου Καβάφη Η Πόλις για να στήσει ένα σκοτεινό, αλλά και αμφιλεγόμενο ως προς την σκοτεινότητα του, θέαμα. Με πρωταγωνιστή τον εαυτό του, μοιάζει σαν έναν αστικό νίντζα μηχανευόμενο τρόπους για να πραγματοποιήσει κάτι μη εμφανές στο κοινό, κινούμενος τρομαγμένος ανάμεσα σε θρασείς ανθρώπους. Στην σκηνή συνεχώς μπαινοβγαίνουν αδίστακτοι σκοτεινοί τύποι (Γιάννης Καρούνης, Καμίλο Μπεντανκόρ), κουκουλοφόροι που μεταφέρουν πόρτες και πετούν τυλιγμένα χαρτιά στο κοινό ( Έντυ Λαμέ) και μοιάζουν σαν να ζητούν κάτι από αυτόν αλλά και παράλληλα να τον αγνοούν. Σταδιακά η κίνηση του ελαττώνεται και απενεργοποιείται για να βρεθεί σε κάποιες στάσεις ακινησίας. Γίνεται το υποχείριο του Γιάννη Καρούνη που τον μετακινεί σε διάφορες θέσεις αγγίζοντας με απάθεια την καρδιά του. Στο τέλος βλέπουμε τον Μαλκότση να φορά ένα παράξενο καπέλο και να κάθεται σε μια καρέκλα. Το καπέλο συμβολίζοντας την διαφυγή του, γρήγορα καταλαβαίνουμε ότι είναι φτιαγμένο από ζυμάρι και οι σκοτεινοί φίλοι του μαζεύονται γύρω του για να το απολαύσουν. Στο πνεύμα του κόσμου του Καβάφη, κάθε προσπάθεια διαφυγής από την Πόλη, σαν ένας εαυτός που προσπαθεί να αποποιηθεί τα πιο πηγαία του χαρακτηριστικά, είναι αδύνατη και καταδικασμένη να αποτύχει.

Η έκτη και τελευταία παράσταση, ΗΑΘΑΡ, έκλεισε τη βραδιά της Παρασκευής και ήταν μια υποσχόμενη χορογραφική σύλληψη με πολλές ιδιαιτερότητες και διακυμάνσεις στην υλοποίηση της αλλά και κάποια μικροατυχήματα που δεν κατάφεραν ευτυχώς να εμποδίσουν τους καλλιτέχνες. Το ΗΑΘΑΡ της Ανδρονίκης Μαραθάκη, της Εμμανουέλας Κόρκη, του Χρήστου Ροζάκη και του Γιώργου Ταμιωλάκη ήταν μια πρωτότυπη συλλογική χορογραφία. Αν και καθυστέρησε να δώσει το στίγμα της από την αρχή, στην εξέλιξη και προς την ολοκλήρωση της κατάφερε να κρατήσει το ενδιαφέρον του κοινού. Στο ξεκίνημα τρεις από τους ήρωες προσπαθούν να χαλάσουν την ευχάριστη ψυχική διάθεση του βιολοντσελίστα που παίζει αμέριμνος, δίνοντας την πρώτη νότα βιαιότητας και επιθετικότητας και καθρεφτίζοντας μια μικρή, ζηλόφθονη κοινωνία που δεν ανέχεται την ανεμελιά και την διαφορετικότητα. Οι τέσσερεις ερμηνευτές μπερδεμένοι ανάμεσα στα όρια του παιχνιδιού και της πραγματικότητας διαπερνούν τις λεπταίσθητες γραμμές της ψυχολογικής βίας και της αστειότητας, αλληλοδιαπλέκονται, αλληλοκαταστρέφονται, πότε δημιουργούν εστίες ομαδικότητας και πότε πρακτικές αποκλεισμού μεταξύ τους. Το παιχνίδι παίζεται με ζαριές. Πάντα κάποιος αποκλείεται από την τετράδα και η δράση μένει στους τρεις. Ο κάθε αποκλεισμένος βρίσκεται πάντα μόνος σε μια άλλη πραγματικότητα. Χορογραφικά ξεχώρισε η ένωση της Μαραθάκη και της Κόρκη σε ένα ενιαίο σώμα που θύμιζε κάτι από ελληνική μυθολογία και η εκφραστικότητα των δυο χορευτριών που μετέτρεπαν τα ενωτικά συναισθήματα τους σε εκρηκτικές αιμοσταγείς εκφράσεις παραπέμποντας σε βαμπίρ. Ενδιαφέρουσα ήταν και η ιδέα με το καμπανάκι από το οποίο οι χορεύτριες μαγεύονται και παραληρούν. Από ότι φαίνεται σε αυτό που η παράσταση επιχείρησε να ασκήσει κριτική ήταν οι σαδομαζοχιστικές σύγχρονες σχέσεις όπου, η ανά πάσα στιγμή, εξαφάνιση και διαπόμπευση του άλλου βιώνεται ως ένα απλό παιχνίδι, απογυμνωμένη από κάθε ενοχικότητα.