Από την παράσταση της Τρίτης 17 Ιουνίου 2014, στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης
Γενικά
Παρακολουθώντας κάποιος τις δύο δημιουργίες του Γιάννη Καρούνη, αντιλαμβάνεται ότι επιθυμία του καλλιτέχνη είναι να ευαισθητοποιήσει το κοινό του μέσα από τον συμβολισμό και την αλληγορία. Για να το πετύχει χρησιμοποιεί ευθείς αλλά και πλάγιους τρόπους.
Πρόκειται για δύο έργα χοροθεάτρου τα οποία έχουν λίγη χορευτική κίνηση, με τη συνήθη έννοια του όρου. Δηλαδή οι κινήσεις του σώματος, στο μεγαλύτερο μέρος, δεν ακολουθούν ρυθμικά τη μουσική. Ούτε υπάρχουν ιδιαίτερα χορευτικά σχήματα, που ίσως να μας έκαναν εντύπωση. Όμως η κίνηση είναι διαρκής, ελεγχόμενη και για την εξέλιξή της παρακολουθεί αδιάκοπα τη μουσική.
Κατόπιν αυτών θα ήταν άσκοπο να τα εξετάσουμε από χορευτική άποψη. Όμως τα μηνύματα (κωδικοποιημένα ή μη) που υπάρχουν στα δύο έργα είναι σημαντικά. Παρουσιάζονται δε με έναν πρωτοποριακό τρόπο, από όσο τουλάχιστον είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε. Αξίζει λοιπόν να τα παρακολουθήσουμε στην εξέλιξή τους και στη συνέχεια να κάνουμε κάποιους αποσυμβολισμούς.
Nature
Ο πρωταγωνιστής Γιάννης Καρούνης εμφανίζεται πάνω σε μια σκηνή γεμάτη με σακούλες. Είναι από αυτές που ψωνίζουμε στα σουπερμάρκετ, στις λαϊκές αγορές κλπ και καταλήγουν στα σκουπίδια μας. Στην οθόνη πίσω του προβάλουν ασπρόμαυρες σκηνές από τη ζωή μιας πόλης.Αρχίζει να στριμώχνει τις σακούλες μέσα στα ρούχα του. Έτσι φουσκώνει όλο και περισσότερο το παντελόνι, τους γλουτούς, τα μανίκια, την πλάτη, την κοιλιά. το στήθος του. Στην αρχή το κάνει κοιτώντας δειλά προς το κοινό, σαν να φοβάται μήπως τον δουν.
Όσο περνά ο χρόνος, τόσο συνεχίζει το γέμισμα με περισσότερο θάρρος. Δεν του αρέσει να ακούει τη φωνή μιας κοπέλας, που σχολιάζει την κατάσταση. Της βουλώνει στιγμιαία το στόμα με σακούλες, αλλά αυτή συνεχίζει, οπότε μετά από λίγο την σπρώχνει οριστικά έξω από την σκηνή. Μένει μόνος και συνεχίζει να γεμίζει με επιδεικτικό πλέον τρόπο. Φαίνεται να το απολαμβάνει, τόσο ώστε να χορεύει γεμίζοντας.
Όταν πια όλες οι σακούλες έχουν στριμωχθεί μέσα στα ρούχα του, αρχίζει να χορεύει να κάνει τούμπες, να πέφτει με δύναμη κάτω, με την πλάτη ή με την κοιλιά, χωρίς να τραυματίζεται. Τον προστατεύει όλο αυτό το στρώμα σακουλών.
Στη συνέχεια ηρεμεί και κάθεται κάτω, παρακολουθώντας την οθόνη. Τώρα προβάλλονται ευχάριστες σκηνές από την φύση. Μετά όμως αρχίζουν να προβάλλονται θάνατοι πτηνών, που εμφανώς οφείλονται στην καταστροφή του περιβάλλοντος από τον άνθρωπο. Τότε ο φουσκωμένος πρωταγωνιστής αποστρέφει το βλέμμα του, με ένα παράξενο τρόπο. Γυρίζει την πλάτη του στην οθόνη, φέρνοντας το σώμα του κατακόρυφα με το κεφάλι κάτω και τα πόδια επάνω.
Orbital
Πρόκειται για ένα παράξενο, θα μπορούσαμε να πούμε, pas de deux του Γιάννη Καρούνη με μια τεράστια κόκκινη μπάλα, διαμέτρου τουλάχιστον ενός μέτρου.Στην αρχή, ο πρωταγωνιστής τρέχει γύρω από αυτή την μπάλα. Μετά την πλησιάζει και προσπαθεί να την ελέγξει, να ανέβει επάνω της, να κυριαρχήσει επάνω της. Ματαίως προσπαθεί και ξαναπροσπαθεί με κινήσεις αδέξιες, μέχρι που κουράζεται και πέφτει αποκαμωμένος κατάχαμα. Η μπάλα ανεβαίνει πάνω του πλακώνοντας το κουρασμένο κορμί του.
Στη συνέχεια ο άνθρωπός μας σηκώνεται και συνεχίζει την προσπάθειά του. Αυτή τη φορά σταδιακά καταφέρνει να ελέγξει την μπάλα όλο και περισσότερο. Αποκτά οικειότητα μαζί της, μπορεί πια ακόμα και να παίζει με αυτήν. Ο έλεγχός του φθάνει στο σημείο να ανέβει ολόρθος πάνω της και όχι μόνον να ισορροπεί, αλλά και να την κινεί ελαφρά πότε εμπρός και πότε πίσω.
Τότε ξαφνικά εμφανίζεται ένα αγοράκι 5-6 ετών με μια παρόμοια, αλλά ανάλογα μικρότερη, κόκκινη μπάλα. Το παιδάκι, από την πρώτη στιγμή, μπορεί να ελέγχει άνετα και να παίζει με τη δική του μπάλα. Ο πρωταγωνιστής το παρακολουθεί συνεχίζοντας να είναι όρθιος πάνω στην μπάλα. Μετά κατεβαίνει για να παίξει μαζί με το παιδί μέχρι το τέλος.
Αποσυμβολισμοί
Αφήνοντας κατά μέρος όσα είναι εμφανή στις ανωτέρω περιγραφές και όσα στοιχεία δημοσιεύθηκαν πριν την παράσταση, επειδή είναι ήδη γνωστά, θα επιχειρήσουμε να προσθέσουμε κάποιες ακόμα θεάσεις των έργων.
Αναφορικά με το Nature, ο άνθρωπος από τη μικρή του ηλικία φορτώνεται από το περιβάλλον του με διάφορα σκουπίδια (σακούλες) ελαττωματικότητας, ξένα προς την ιδιαίτερη φύση του. Είναι αυτά με τα οποία τον επιβαρύνει το περιβάλλον, αλλά και οι ασπίδες που βάζει ο ίδιος για να αμύνεται στα κτυπήματα της ζωής και τις φοβίες που του δημιουργούν. Έτσι χάνει την επαφή με τον βαθύτερο εαυτό του και διώχνει μακριά κάθε φωνή της συνείδησής του (ομιλούσα κοπέλα).
Σταδιακά εξοικειώνεται τόσο πολύ με όσα τον βαραίνουν, ώστε δεν έχει συνείδηση ότι τον κάνουν όλο και πιο σκληρό. Μάλιστα όσο ποιο πολλά φορτώνεται τόσο ασφαλέστερος αισθάνεται. Φθάνει δε στο σημείο να καυχιέται για αυτά, ακόμα και να τα επιδεικνύει με κομπορρημοσύνη (επιδεικτικό γέμισμα σακουλών χορεύοντας). Χάρις σε αυτά τα βάρη, που λειτουργούν σαν αερόσακοι – ασπίδες προστασίας, μπορεί να λειτουργεί χωρίς να πληγώνεται (πτώσεις με δύναμη).
Όταν λοιπόν αντικρίζει την ενοχή του (θάνατοι πτηνών), δεν αντέχει να την δει, ούτε να την παραδεχθεί. Στρέφει το βλέμμα σαν να μην τον αφορά το θέμα. Μάλιστα για να δικαιολογήσει τη στάση του, πρώτα στον ίδιο του τον εαυτό, αντιστρέφει – διαστρέφει την λογική του. Το κεφάλι πάει κάτω και τα πόδια επάνω.
Όσον αφορά στο Orbital μπορούμε να διακρίνουμε ότι ο δημιουργός κάνει υπαινιγμούς ότι όσο ο άνθρωπος είναι φορτωμένος με τα βάρη, που περιέγραψε στο προηγούμενο έργο, δεν μπορεί να ελέγξει την σφαίρα (μπάλα) της ζωής του, εσωτερικής και εξωτερικής. Προσπαθεί να ξεφύγει από αυτή την κατάσταση, στην αρχή αδέξια. Αποτυγχάνει (πτώση κατάχαμα) και απογοητεύεται (πλάκωμα μπάλας).
Όμως ξανασηκώνεται και προσπαθεί ξανά και ξανά. Όταν δε καταφέρει να κυριαρχήσει στην ζωή του (όρθιος στη μπάλα), είναι γιατί μπόρεσε να φέρει στην επιφάνεια την σπίθα που έκρυβε μέσα του. Συνειδητοποιεί ότι πρόκειται για τη χαμένη παιδικότητά του (εμφάνιση παιδιού), που την βρίσκει όταν κατορθώνει να αποτινάξει από πάνω του τα σκουπίδια που την σκέπαζαν. Τώρα πια έχει αναγεννηθεί, έχει αποδεχθεί τον βαθύτερο εαυτό του και μπορεί να τον εκφράζει ελεύθερα (παιχνίδι με παιδί).
Συνεπώς το Nature αναφέρεται στη διαδικασία της υποδούλωσης της ψυχής του ανθρώπου, ενώ το Orbital στη διαδικασία της απελευθέρωσής της. Σίγουρα θα μπορούσαμε να συνεχίσουμε την ανάλυση διαφόρων προβληματισμών, αλλά η οικονομία του χώρου δεν το επιτρέπει. Το σημαντικό είναι ότι τα 2 έργα αγγίζουν επιτυχώς την ανθρώπινη ψυχοσύνθεση.
Άλλες εντυπώσεις
Ο Γιάννης Καρούνης πέτυχε στην εκτέλεση των ρόλων που ο ίδιος είχε δημιουργήσει. Οπωσδήποτε κάνει εντύπωση ότι για χάρη του ρόλου του στο Orbital έγινε και ακροβάτης, σκαρφαλώνοντας στην μπάλα και στεκόμενος όρθιος πάνω της! Η Ειρήνη Αδάμου έχοντας ένα μικρό ρόλο ηθοποιού λειτούργησε σωστά.
Το αγοράκι που εμφανίστηκε στο τέλος του orbital πρόσφερε, εκτός από τον ρόλο του, την ομορφιά της αθωότητάς του. Ελευθέρωσε στο κοινό τα συναισθήματα που δημιουργεί στους μεγάλους κάθε παιδί, κυρίως δε εκείνα της ξενοιασιάς, της αθωότητας και της ελευθερίας, που ήταν και τα ζητούμενα από τον χορογράφο.
Πολύ πετυχημένη η μουσική συνοδεία με πρωτότυπες μουσικές συνθέσεις και για τα δύο έργα. Στο Nature η σύνθεση έχει γίνει από τον Νίκο Πεταυρίδη, ενώ στο Orbital από τον Ηλία Βαφειάδη. Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι και τις δύο συνθέσεις θα τις ζήλευαν πολλές παραγωγές του εξωτερικού.
Οι προβολές είχαν την δική τους συμβολή και οι φωτισμοί ήταν γενικά καλοί. Όμως, την ώρα που βγήκε το αγοράκι με την μπάλα, θα ήταν προτιμότερο να μειωθεί ο φωτισμός πάνω στον Καρούνη, για να επικεντρωθεί περισσότερο στο παιδί.
Συνοπτικά
Ο Γιάννης Καρούνης με τα δύο έργα του μας κάνει να ξεχάσουμε τον χορό σαν ζητούμενο της παράστασης. Εν τούτοις αυτό δεν ενοχλεί, αφού μέσα από την κίνηση, με την τεχνική της αλληγορίας που χρησιμοποιεί, ωθεί τον θεατή να εισέλθει σε μια συνεχή προσπάθεια αποκωδικοποίησης.
Αν και δεν είναι δυνατόν να γνωρίζουμε με ακρίβεια τις προθέσεις του καλλιτέχνη, το βέβαιο είναι ότι με τα δύο έργα του δημιουργεί τις προϋποθέσεις για να ξεκινήσει ο καθένας έναν εσωτερικό διάλογο και αν θέλει να τον επεκτείνει εξωτερικά με άλλους. Έναν διάλογο ο οποίος θα μπορούσε να φθάσει σε εσωτερικές ανατροπές που, ανάλογα με την ιδιοσυγκρασία ενός εκάστου, ίσως γίνουν απελευθερωτικές. Εμείς δεν έχουμε παρά να ευχηθούμε.
Χρήστος Πουγκιάλης