Studio 303-Τεχνική Gaga
Ένα από τα γνωστότερα στούντιο χορού του Μόντρεαλ, το Studio 303, ανακοίνωσε στις 21 Μαΐου 2025 ότι σταματά τη διδασκαλία της τεχνικής Gaga, που αναπτύχθηκε από τον Ισραηλινό χορογράφο Οhad Naharin, συμμετέχοντας στο πολιτιστικό και ακαδημαϊκό μποϊκοτάζ προς το Ισραήλ, όπως προωθείται από την οργάνωση PACBI/BDS (Boycott, Divestment, Sanctions).
Τι είναι η Gaga
Η Gaga είναι μια καινοτόμα μέθοδος κίνησης, που εστιάζει στη σχέση σώματος–απόλαυσης και στην απελευθέρωση της έκφρασης, χωρίς καθρέφτες ή συμβατική καθοδήγηση. Δημιουργήθηκε από τον Naharin, ο οποίος υπήρξε καλλιτεχνικός διευθυντής της Batsheva Dance Company και παγκοσμίως αναγνωρισμένος χορογράφος.
Γιατί το Studio 303 απέσυρε τα μαθήματα
Το στούντιο δήλωσε ότι:
«Αρνούμαστε να συνεργαστούμε με την ισραηλινή κυβέρνηση ή κρατικούς φορείς της και μποϊκοτάρουμε κάθε πολιτιστικό ή ακαδημαϊκό προϊόν που προπερχεται από το κράτος του Ισραήλ, επιβεβαιώνοντας την υποστήριξή μας στην αυτοδιάθεση των Παλαιστινίων» .
Αυτή η απόφαση ευθυγράμμισε το Studio 303 με δεκάδες ανάλογα πολιτιστικά ιδρύματα στη Βόρεια Αμερική που ακολουθούν τις εκκλήσεις του PACBI/BDS.
Αντιδράσεις
Η κριτική δεν άργησε να έρθει. Η Ιτα Σκομπλίνσκι, Ισραηλινή σχεδιάστρια που ζει στον Καναδά, εξέφρασε τις απόψεις της μέσω Facebook:
«Ως κάποια που διαφωνεί με τις δημόσιες δηλώσεις για εθνοκάθαρση… και υποστηρίζει απόλυτα τους αμάχους στη Γάζα… νομίζω ότι αυτό το μποϊκοτάζ ίσως χάνει τον στόχο».
Το ζήτημα έγινε θέμα ευρύτερου διαλόγου στα καλλιτεχνικά και πολιτικά δίκτυα – μέσα στον Καναδά και πέρα από αυτόν.
Η απόφαση του Studio 303 να διακόψει τη διδασκαλία της τεχνικής Gaga δεν αποτελεί απλώς μια αλλαγή στο πρόγραμμα σπουδών. Είναι μια πολιτική πράξη, συμβολική αλλά και με πραγματικό αντίκτυπο, που θέτει σοβαρά ερωτήματα: Μπορεί — ή πρέπει — η τέχνη να μένει ανεπηρέαστη από πολιτικές συγκρούσεις;
Το κίνημα BDS (Boycott, Divestment, Sanctions) καλεί για πολιτιστικό και ακαδημαϊκό μποϊκοτάζ κατά του Ισραήλ έως ότου σταματήσει η κατοχή και η καταπίεση των Παλαιστινίων. Σε αυτό το πλαίσιο, η τέχνη δεν αντιμετωπίζεται ως «ουδέτερη», αλλά ως εργαλείο που είτε νομιμοποιεί είτε αντιστέκεται στην πολιτική βία.
Το Studio 303 δηλώνει ότι αρνείται τη «νομιμοποίηση του κράτους του Ισραήλ» μέσω της διδασκαλίας τεχνικών όπως η Gaga, οι οποίες συνδέονται με κρατικά χρηματοδοτούμενους πολιτιστικούς θεσμούς. Αν και η Gaga ως πρακτική είναι ανεξάρτητη και διεθνώς διαδεδομένη, η καταγωγή της από τον Naharin και τη Batsheva Dance Company την καθιστά «πολιτικά φορτισμένη».
Η Gaga είναι μια πρακτική που επιδιώκει την απελευθέρωση της κίνησης και της αίσθησης, ενάντια στη μηχανικότητα της χορευτικής εκπαίδευσης. Πολλοί τη θεωρούν καθαρτικά απολιτική – μια μορφή ενσώματης ελευθερίας. Η απόσυρσή της όμως δείχνει πως ακόμη και η πιο αφηρημένη μορφή τέχνης μπορεί να διαβαστεί μέσα από πολιτικά φίλτρα.
Εδώ γεννιέται το ερώτημα: Μπορούμε να ξεχωρίσουμε το έργο από τον δημιουργό ή/και το πλαίσιο του;
Η απόφαση του Studio 303 ουσιαστικά απαντά «όχι»: δεν μπορούμε να διδάσκουμε τεχνικές που, έστω έμμεσα, ενισχύουν την πολιτιστική ισχύ ενός κράτους το οποίο κατηγορείται για παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Η επιλογή του Studio 303 δείχνει ότι πολλοί καλλιτέχνες σήμερα δεν θεωρούν την τέχνη «απολιτική». Κάθε καλλιτεχνική επιλογή φέρει ηθικό βάρος. Το να διδάσκεις μια τεχνική συνδέεται, έστω και έμμεσα, με τις δομές εξουσίας που τη στηρίζουν. Είναι μια μετατόπιση από την αισθητική στην ηθική τέχνη.
Αυτή η στάση θυμίζει τα αντίστοιχα ζητήματα που είχαν τεθεί παλιότερα για καλλιτέχνες όπως ο Ρίχαρντ Βάγκνερ ή ακόμη και για έργα που δημιουργήθηκαν υπό ολοκληρωτικά καθεστώτα. Δεν είναι καινούργια συζήτηση, αλλά επανέρχεται με νέα ένταση στην εποχή των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και της παγκόσμιας ευαισθητοποίησης.
Η θέση του Naharin και της Batsheva
Ο ίδιος ο Naharin έχει δηλώσει ότι υποστηρίζει τους στόχους του μποϊκοτάζ — και θα μπορούσε ακόμα και να ακυρώσει δικές του παραστάσεις αν βοηθούσε — αλλά έχει αμφισβητήσει την αποτελεσματικότητα τέτοιων ακυρώσεων.
Παράλληλα, η Batsheva Dance Company, που συνδέεται με αυτόν, έχει κάνει αντιπολεμικές δηλώσεις, συμπεριλαμβανόμενης της υποστήριξης για εκεχειρία, όσο ορισμένοι πολιτικοί στην Ισραήλ αμφισβητούν τη κρατική χρηματοδότησή της.
Το ερώτημα που τίθεται για το μέλλον είναι: Μπορεί η τέχνη να γίνει γέφυρα διαλόγου ή είναι καταδικασμένη να γίνει μέρος του πολέμου;
Κώστας Βασιλιάγκος - Dancetheater.gr